Goed begrepen? Handvatten voor begrijpelijke patiëntcommunicatie
29 procent van de Nederlanders heeft beperkte gezondheidsvaardigheden. Dat betekent dat zij moeite hebben met het vinden, begrijpen en toepassen van informatie over gezondheid. Palliatieve zorg legt een hoge druk op de zorgprofessional wat betreft geschikte en effectieve communicatie en besluitvorming. “Veel zorgprofessionals herkennen patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden onvoldoende en passen hun communicatie niet aan”, daarom ontwikkelde het Nivel met Pharos een gespreksvoeringstool voor begrijpelijke communicatie met elke patiënt.
Onderzoek
Hoe merk je dat een patiënt moeite heeft om informatie te begrijpen en hoe pas je je communicatie aan? En hoe kun je met deze patiënten toch het proces van samen beslissen doorlopen? Om de informatievoorziening en het besluitvormingsproces met deze patiënten te verbeteren, deed het Nivel vijf jaar onderzoek. Daarvoor analyseerde het gesprekken tussen zorgverleners en patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden in de palliatieve fase van hun ziekte.
Goed begrepen
Begrijpelijk uitleggen is best moeilijk. Toch is het belangrijk dat steeds meer zorgprofessionals dat kunnen, zeker in de palliatieve fase. Uitleggen, geruststellen, samen beslissingen nemen en de weg wijzen naar ondersteuning op het werk, thuis of in een verzorgingshuis: het draagt allemaal bij aan kwaliteit van leven en uiteindelijk aan goed sterven.
Goed Begrepen richt zich op het trainen van de uitlegvaardigheden van zorgprofessionals. Zodat zij begrijpelijke informatie geven aan palliatieve patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden en samen met hen beslissen over de laatste levensfase.
Gesprekstools
Binnen het project ‘Goed Begrepen’ van ZonMw ontwikkelde het Nivel samen met Pharos daarnaast gesprekshulpmiddelen bij het voeren van gesprekken tussen zorgverlener en de genoemde doelgroep. Daarvoor onderzocht Nivel in vier ziekenhuizen de gesprekken tussen zorgverleners en patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden in de palliatieve fase.
Van die gesprekken werden video-opnames gemaakt. Die werden vervolgens teruggekeken met zorgverleners en patiënten en er werden interviews gehouden. De zorgverleners die deelnamen aan het project, volgenden daarnaast een e-learning en een teamtraining, die eveneens zijn ontwikkeld en geëvalueerd aan de hand van video-opnames en interviews met de zorgverleners.
E-learning
In de e-learning ‘Goed Begrepen, oefenen met virtuele patiënten’ voert de zorgverlener gesprekken met virtuele patiënten, waarop hij of zij direct, online, feedback ontvangt. Onderwerpen zijn: hoe herken je dat een patiënt moeite heeft om informatie te begrijpen? Hoe pas je je communicatie aan? Hoe kun je met deze patiënten komen tot samen beslissen? De e-learning is gebaseerd op het Nivel-onderzoek en ontwikkeld door Pharos en Dialogue trainer. Naast oefeningen in gespreksvoering met virtuele patiënten bevat de e-learning onder andere ook een observatielijst voor zorgverleners, infokaarten over palliatieve zorg en een ’lijst met gemakkelijke woorden’.
Video
De belangrijkste onderzoeksresultaten zijn vervolgens in een video geduid door de onderzoekers van het Nivel en Pharos. Zij vertellen wat hen opvalt in de opgenomen gesprekken van zorgverleners met patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden. Ook gaan zij in op vragen als: Hoe geven zorgverleners aan ernstig zieke patiënten? Wat is het belang van empathische communicatie in deze levensfase? Hoe beslissen zorgverleners samen met patiënten over (niet) behandelen en kwaliteit van leven? Daarnaast geven de onderzoekers tips voor zorgverleners.